ORXAN CƏNUB

Yaz aylarında meydana gələn fırtınalar adətən, göy gurultusunu, şimşəyi və ildırımı özü ilə birgə gətirir. Hər il ildırım vurması nəticəsində az sayda olsa da ölənlər olur. İldırım -  göy gurultusu və şimşəkdən ibarət, səma ilə yer arasındakı elektrik boşalmasıdır.  Şimşək -  bir buludun bazası ilə yer arasında, iki bulud arasında və ya bir bulud içində elektrik boşalarkən yaranan qırıq xətt formasındakı müvəqqəti işıqdır. Çox sadə bir ifadəylə, tək bir ildırım belə bir milyard voltluq elektrik daşıya bilir və bu rəqəm bir insanın ürəyini dayandıra biləcək gücdədir. İngiltərədə hər il ortalama üç adam ildırım vurmasından ölür. ABŞda ildırımdan ölənlərin sayı ildə 30 nəfərdir. Onlarım 85%-i isə kişidir. Bunun da səbəbi kişilərin fırtına zamanı daha çox açıq havada olmasıdır. Ən böyük təhlükə altındakılar da, böyük ehtimalla, sığına biləcəkləri bir yerdən uzaqda və açıq sahədə idman edən golf oyunçularıdır. İngiltərədə hər il 60 insanı ildırı...

Nə qədər təəccüblü görünsə də, artıq cərrahiyyə insan başının transplantasiya etmək səviyyəsində inkişaf etmişdir. Dünyada ilk dəfə olaraq baş transplantasiya əməliyyatını keçirəcək Valeriy Spiridonov Rusiyanın Vladimir şəhərində yaşayır. 30 yaşlı proqramçı onurğa əzələ atrofiyasından əziyyət çəkir. Spiridonov əməliyyat haqda düşündüklərini və planlarını xarici mətbuatla bölüşüb. Başın başqa bədənə köçürülməsi əməliyyatı 2017-ci ilin dekabrında italyan neyrocərrah Sercio Kanavero tərəfindən həyata keçiriləcək . O, bu xəbəri hələ 2015-ci ilin fevral ayında bəyan edib. Lakin onun bu bəyanatı bir sıra alim və həkimlərin tənqidinə məruz qalıb. Kanaveronun metodu elmdə əldə edilmiş nailiyyətlər üzərində gerçəkləşəcək. Belə ki, hələ 1970-ci illərdə meymunun başı digər bədənə köçürülməsi əməliyyatı həyata keçirilib. Meymun yeni başı ilə 9 gün yaşaya bildi, çünki bədənin immun sistemi onun üçün yad olan orqanı qəbul edə bilmədi. Spiridonov və Kanavero “Skype”la əlaqə saxlayır və...

Dünyada bu günə qədər təxminən 100 milyard insanın yaşadığı və bunların yarıdan çoxunun malyariyadan öldüyü güman edilir. Mano Prakash adlı elm adamının yeni kəşfi isə malyariyaya yoluxanların diaqnostikasını apara bilir ! Gördüyünüz bu mikroskopla xüsusilə, Afrikada çox rast gəlinən malyariya xəstəliyinə diaqnoz qoyulub ilkin tədbirlər görüləcək. Planetimizdə yaşamış 100 milyard insanın yarıdan çoxunun malyariyadan öldüyünü nəzərə alsaq bu icadın ''əsrimizin icadı'' adlandıra bilərik.  Malyariyanın əlamətləri eynilə, qripdə olduğu kimidir. Buna görə də bu əlamətlərin malyariya olduğunu başa düşmək üçün xəstədən qan alaraq sentrifuqa cihazıyla içindəki ağ və qırmızı qan hüceyrələrini ayırmaq lazımdır. Sentrifuqa cihazı olduqca bahalıdır. Afrika kimi bu cihaza möhtac olan ərazilərdə on minlərlə dollara satılır. Bundan əlavə, təəssüflə qeyd etməliyik ki, Afrikanın bəzi bölgələrində elektrik yoxdur. Lakin Manonun kağızdan hazırladığı alət heç bir elektrik sərfiyy...

Tarixin ən gözəl intiharı” adı verilən intihar hadisəsi 1947-ci il 1 may tarixində baş vermişdir. 24 yaşlı gənc və gözəl xanım Evelyn McHale Nyu-Yorkda yerləşən məşhur Empire State-in (102 mərtəbəli göydələn) 83-cü mərtəbəsindən özünü ataraq intihar etmişdir. Nəticədə binanın aşağısında dayanmış BMT-ə aid olan limuzin avtomobilinin üzərinə düşüb ölmüşdür. Həmin vaxt təsadüfən oradan keçən fotoqraf Robert C. Wiles tərəfindən bu hadisə lentə alınmışdır. Bu hadisə ona görə tarixin ən gözəl intiharı adını qazanıb ki, hadisənin şahidi olmuş insanların dediklərinə görə intihar etmiş bu gözəl qadın, özünü 83-cü mərtəbədən düşmüş insan əvəzinə avtomobilin üzərində sakitcə uzanıb yatmış qız təsiri bağışlayır. Sizə həmin şəkli təqdim edirik. Bu biraz öncə gördüyünüz fotonun rəngli versiyasıdır. Maraqlı fakt: Empire State göydələni tikildiyi müddətdən yəni, 1931-ci ildən bəri 36 insan özünü bu binanın 17-ci – 86-cı mərtəbələrindən atmışdır. Evelyn-in intiharı həmin binada baş vermiş 1...

 Bunu çox hiss etməsək də, hörümçəklər ətrafımızı tamamilə əhatə edib! Bu yaxınlarda aparılan elmi araşdırmalardan biri göstərir ki, Şimali Karolinada olan evlərin hamısında ən az 15 hörümçək mövcuddur. Araşdırmalardan sonra o da məlum olub ki, evlərin hamam və yataq otaqlarında hörümçəklər daha çoxdur.  Hörümçəklərin əksəriyyəti həşəratlarla qidalanır. Daha böyükləri isə kərktənkələ, quş və kiçik məməli heyvanlarla... Avropalı iki bioloq hörümçəklərin qidalanması barədə apardığı araşdırmada “Bir il ərzində bütün hörümçəklərin yediyi qidanın miqdarı nə qədərdir?” sualını cavablandırmağa çalışıb. Martin Nyffeler və Klaus Birkhofer‘in ''  Science of Nature   '' jurnalında dərc olunan məqaləsində ortaya çıxan rəqəmlər hər kəsi şok edib. Dünyadakı bütün hörümçəklər bir il ərzində 400-800 milyon ton arası qida qəbul edir. Bu rəqəmlər göstərir ki, teorik olaraq hörümçəklər dünyada yaşayan 7 milyard insanı yeyə bilər və bu onların bir illik qida...

Siqaretin asılılıq yaratdığını demək olar ki bu yazını oxuyan hər kəs bilir. Amma bu asılılığı tam olaraq necə və hansı formada yaratdığını hamımız bilmirik. Budur! Siqaretin asılılıq yaratma müddəti və siqareti atmağın çətin olma səbəbləri! Əvvəlcə asılılıq sözünü istifadə edərkən əslində nəyi nəzərdə tutduğumu açıqlayım: Fiziki asılılıq Bu tip asılılıqda bədənimiz sağlamlığını və normal fəaliyyətini davam etdirə bilmək üçün hansısa maddəyə ehtiyac duyur. Çünki, o maddənin bir müddət davamlı istifadəsi bədənimizin standart fəaliyyətini dəyişdirərək süni faəliyyət halına salıb. Bu səbəblə də həmin maddənin olmaması bədənimizin süni fəaliyyətini ləngidir və özümüzü pis hiss edirik.  Buna ən sadə nümunələrdən biri spirtli içkidir. İndi isə uzun müddətdir ki, spirtli içki qəbul etməmiş bir insan düşünün. Bu insan 1 həftə boyunca hər gün spirtli içki qəbul etsin. Bu zaman həmin insanın bədəni yeni və öyrəşilməyən hala keçəcək. Eyni zamanda, müəyyən müddət sonra həmin insa...